รวมพลคนฮักเจียงคำ

อำเภอเชียงคำ เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดพะเยา ตั้งอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำลาว แม่น้ำยวน และแม่น้ำแวน ซึ่งเป็นลุ่มน้ำย่อยของลุ่มแม่น้ำอิง ในอดีตเป็นแอ่งอารยธรรมของชุมชนที่มีวิถีชีวิตที่ผูกพันกับสายน้ำ

ประวัติศาสตร์

ความเป็นมาของอำเภอเชียงคำปรากฏในรูปแบบตำนาน 2 ตำนานในสมัยพุทธกาลที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้า

ตามตำนานพระธาตุดอยคำ ฉบับวัดหนองร่มเย็น เมืองเชียงคำมีชื่อเดิมว่าเชียงชะราว ตั้งอยู่ในพื้นที่บ้านคุ้มหมู่ 6 ตำบลร่มเย็น อำเภอเชียงคำ พระยาผู้ปกครองเมืองได้สร้างพระธาตุไว้บนดอยนอกเมืองเพื่อล้างบาป ต่อมามีผู้พบแหล่งทองคำขนาดใหญ่ ในลำธารหลังดอย ดอยนั้นได้ชื่อว่า “ดอยคำ” พระธาตุบนดอยก็ชื่อว่า”พระธาตุดอยคำ” เมืองเชียงชะราวก็เปลี่ยนชื่อเป็น “เมืองเชียงคำ”

แต่ตำนานพระเจ้านั่งดิน พญาผู้สร้างเมืองชื่อว่า “พญาคำแดง” และเมืองนั้นชื่อ “พุทธรส” ประชาชนชาวเมืองมีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ได้สร้างพระพุทธรูปมีนามว่า “พระเจ้านั่งดิน” พระพุทธเจ้าทำนายว่า สืบไปภายหน้าเมืองจะเจริญรุ่งเรือง และอุดมไปด้วยสินทรัพย์และจะได้ชื่อว่า “เมืองเชียงคำ”

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ประเทศไทยจัดระบบการปกครองแผ่นดินส่วนภูมิภาคเป็นแบบมณฑลเทศาภิบาล จังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่บ้าน ครั้งนั้นอำเภอเชียงคำอยู่ในแขวงน้ำลาว (รวมพื้นที่อำเภอเทิง จังหวัดเชียงรายอยู่ด้วย) พื้นที่ในเขตการปกครองของจังหวัดน่าน โดยมีเจ้าสุริยวงศ์ดำรงตำแหน่งข้าหลวงประจำแขวง ที่ว่าการแขวงตั้งอยู่ ณ วัดพระแก้ว บ้านเวียง ม.6 ตำบลเวียง อำเภอเชียงคำ ต่อมาทางราชการ ได้ยุบและปรับปรุงแขวงน้ำลาว โดยจัดเป็นบริเวณน่านเหนือ มีเขตการปกครองครอบคลุมพื้นที่อำเภอเชียงคำ อำเภอปง จังหวัดพะเยา อำเภอเทิง และบางส่วนของอำเภอเชียงของจังหวัดเชียงราย

เมื่อปี พ.ศ. 2450 กระทรวงมหาดไทยได้ยกเลิกตำแหน่งข้าหลวง ตำแหน่งเจ้าเมือง ตั้งเป็นจังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่บ้านเหมือนกันทั่วประเทศ จัดตั้งจังหวัดเชียงราย แขวงน้ำลาวถูกยุบและแยกเป็นเมืองเทิง และเมืองเชียงคำ เมืองเชียงคำมีฐานะเป็นอำเภอหนึ่งขึ้นกับจังหวัดเชียงราย ตั้งพระยาพิศาลคีรี ดำรงตำแหน่ง นายอำเภอเชียงคำเป็นคนแรก

เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2520ได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดพะเยาขึ้น แบ่งเขตการปกครองจากจังหวัดเชียงราย โดยโอนอำเภอพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอจุน อำเภอปง อำเภอเชียงม่วน และอำเภอเชียงคำ รวม 7 อำเภอ จัดตั้งเป็นจังหวัดพะเยา

เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2539 กระทรวงมหาดไทยได้ออกพระราชกฤษฎีกา แบ่งพื้นที่อำเภอเชียงคำเป็น กิ่งอำเภอภูซาง ประกอบด้วย 5 ตำบล คือ ตำบลสบบง ตำบลภูซาง ตำบลเชียงแรง ตำบลทุ่งกล้วยและตำบลป่าสัก โดยมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 15 กรกฎาคม 2539

เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 กระทรวงมหาดไทยได้ออกพระราชกฤษฎีกายกฐานะ กิ่งอำเภอภูซาง ขึ้นเป็น อำเภอภูซาง โดยมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 8 กันยายน 2550

ที่ตั้งและอาณาเขต

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเทิง (จังหวัดเชียงราย) และอำเภอภูซาง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับแขวงไซยะบุลี (ประเทศลาว) และอำเภอสองแคว (จังหวัดน่าน)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสองแคว (จังหวัดน่าน) และอำเภอปง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอจุน และอำเภอเทิง (จังหวัดเชียงราย)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเชียงคำแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 134 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเชียงคำประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเชียงคำ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหย่วน
• เทศบาลตำบลบ้านทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเวียงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลฝายกวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฝายกวางทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหย่วน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหย่วน (นอกเขตเทศบาลตำบลเชียงคำ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำแวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำแวนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์คำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเจดีย์คำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลร่มเย็น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลร่มเย็นทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเชียงบาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงบานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ลาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ลาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลอ่างทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอ่างทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งผาสุข ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งผาสุขทั้งตำบล

การคมนาคม

รถโดยสารประจำทาง

• สาย 2160 พะเยา-เชียงคำ (พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ) บริษัท ดอกคำใต้เดินรถ จำกัด
• สาย 620 เชียงราย-เชียงคำ (เชียงราย-เทิง-เชียงคำ) บริษัท ก.สหกิจเดินรถ จำกัด
• สาย 686 เชียงราย-เชียงคำ (เชียงราย-แม่ลอยไร่-ร่องแมด-เชียงคำ) บริษัท บุญณัฐเดินรถ จำกัด
• สาย 611 เชียงราย-น่าน (เชียงราย-เทิง-เชียงคำ-น่าน) บริษัท ก.สหกิจเดินรถ จำกัด
• สาย 671 เชียงใหม่-เชียงของ (เชียงใหม่-แม่ขะจาน-วังเหนือ-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ-เทิง-เชียงของ) บริษัท ไทยพัฒนกิจขนส่ง จำกัด
• สาย 962 กรุงเทพ-เชียงของ บริษัทผู้เดินรถได้แก่ บริษัท ขนส่ง จำกัด(บขส 999,99) สมบัติทัวร์ โชครุ่งทวีทัวร์ สยามเฟิร์สทัวร์ บุษราคัมทัวร์ เชิดชัยทัวร์

ถนนสายสำคัญ

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1021 (แยกถนนพหลโยธิน (บ้านแม่ต๋ำ) อำเภอเมืองพะเยา – เทิง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1093 (แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1021 (บ้านสบบง) อำเภอภูซาง – ดอยผาตั้ง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1148 (ท่าวังผา-เชียงคำ)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1160 (แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1148 (บ้านแฮะ) อำเภอเชียงคำ – บ้านน้ำมิน)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1179 (แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1148 (บ้านทุ่งหล่มใหม่) อำเภอเชียงคำ – แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1092 (บ้านดอนเงิน) อำเภอปง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1186 (แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1021 (บ้านแวนวัฒนา) อำเภอเชียงคำ – แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1179 (บ้านทุ่งหล่มใหม่) อำเภอเชียงคำ)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1210 (แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1148 (ห้าแยกธนาคารกสิกรไทย) อำเภอเชียงคำ – แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1093 (บ้านก๊อหลวง) อำเภอภูซาง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1345 (แยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1210 (บ้านสบสา) อำเภอเชียงคำ – บ้านปางถ้ำ)

การสาธารณสุข

โรงพยาบาล

• โรงพยาบาลเชียงคำ

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

• อุทยานแห่งชาติภูซาง
• วัดพระนั่งดิน
• วัดพระธาตุดอยคำ
• วัดพระธาตุสบแวน
• วัดนันตาราม
• วัดแสนเมืองมา
• อนุสรณ์ผู้เสียสละ พตท.2324
• น้ำตกน้ำมิน
• น้ำตกคะแนง
• น้ำตกภูซาง
• ศูนย์วัฒนธรรมไทลื้อ

สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์

1. ผ้าทอไทลื้อ
2. กาละแมโบราณ
3. เสื้อผ้าสำเร็จรูปจากผักตบชวาและผ้าปักโครเช

สถานศึกษาในพื้นที่

ระดับประถมศึกษา

ตำบลหย่วน

ตำบลเวียง

ตำบลเชียงบาน

ตำบลน้ำแวน

ตำบลฝายกวาง

ตำบลทุ่งผาสุข

ตำบลแม่ลาว

ตำบลอ่างทอง

ตำบลเจดีย์คำ

ตำบลร่มเย็น

ระดับมัธยมศึกษา

ระดับอาชีวะศึกษา

ระดับอุดมศึกษา

หน่วยงานราชการในพื้นที่

• กองพันทหารราบที่ 4 กรมทหารราบที่ 17
• กรมทหารพรานที่ 31
• กองร้อยตำรวจตระเวนชายแดนที่ 326
• แขวงการทางเชียงรายที่ 2
• หมวดการทางเชียงคำ
• ศาลจังหวัดเชียงคำ
• หน่วยป้องกันรักษาป่าที่ พย.9 (เชียงคำ)
• โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ธนาคารและรัฐวิสาหกิจ

• การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอเชียงคำ
• บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท ทีโอที จำกัด (มหาชน) สาขาเชียงคำ
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเชียงคำ
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาบ้านทราย
• ธนาคารออมสิน สาขาเชียงคำ
• ธนาคารกรุงไทย สาขาเชียงคำ
• ธนาคารกรุงไทย สาขาเทสโก้โลตัสเชียงคำ
• ธนาคารไทยพานิชย์ สาขาเชียงคำ
• ธนาคารกรุงเทพ สาขาาเชียงคำ
• ธนาคารกรุงเทพ สาขาาเทสโก้โลตัสเชียงคำ
• ธนาคารกสิกรไทย สาขาเชียงคำ
• สถานีเดินรถเชียงคำ (บริษัท ขนส่ง จำกัด (999,99)

องค์กรภาคธุรกิจ

รถยนต์ รถจักรยานยนต์ เครื่องใช้ไฟฟ้า

• บริษัท โตโยต้าพะเยา(1994) จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท อีซูซุลำปาง จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท สยามนิสสันพะเยา จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท เชียงรายสินธานี จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท ทวียนต์มาร์เก็ตติ้ง จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท รุ่งโรจน์มอเตอร์ (พะเยา) จำกัด สาขาเชียงคำ
• หจก.สหธานีมาร์เก็ตติ้ง สาขาเชียงคำ
• หจก.กรีนวิงมาร์เก็ตติ้ง สาขาเชียงคำ
• หจก.กรีนวิงมาร์เก็ตติ้ง สาขาเชียงบาน
• หจก.กรีนวิงมาร์เก็ตติ้ง สาขาบ้านทราย
• หจก.ย่งเฮงเชียงคำ สาขาในตลาด
• หจก.ย่งเฮงเชียงคำ สาขาบ้านดอนไชย
• หจก.เชียงรายเทคโนคอม สาขาเทสโก้โลตัสเชียงคำ

ประกันชีวิต

• บริษัท ไทยประกันชีวิต จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท เมืองไทยประกันชีวิต จำกัด สาขาเชียงคำ
• บริษัท กรุงเทพประกันชีวิต จำกัด สาขาเชียงคำ

อ้างอิง

• พรบ. จัดตั้งศาลจังหวัดที่อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา พ.ศ. 2550
• ประกาศกระทรวงมหาดไทยเรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา ตั้งเป็นกิ่งอำเภอภูซาง
• พรฎ. ตั้งอำเภอฆ้องชัย…และอำเภอเหล่าเสือโก้ก พ.ศ. ๒๕๕๐

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์อำเภอเชียงคำ
• เว็บไซต์เทศบาลตำบลเชียงคำ
• เว็บไซต์เทศบาลตำบลบ้านทราย
• เว็บไซต์เทศบาลตำบลฝายกวาง
• เว็บไซต์เทศบาลตำบลหย่ว่น
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลเชียงบาน
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำแวน
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลอ่างทอง
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์คำ
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลร่มเย็น
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งผาสุข
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ลาว