อำเภอเชียงคำ เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดพะเยา ตั้งอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำลาว แม่น้ำยวน และแม่น้ำแวน ซึ่งเป็นลุ่มน้ำย่อยของลุ่มแม่น้ำอิง ในอดีตเป็นแอ่งอารยธรรมของชุมชนที่มีวิถีชีวิตที่ผูกพันกับสายน้ำ
ประวัติศาสตร์
ความเป็นมาของอำเภอเชียงคำปรากฏในรูปแบบตำนาน 2 ตำนานในสมัยพุทธกาลที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้า
ตามตำนานพระธาตุดอยคำ ฉบับวัดหนองร่มเย็น เมืองเชียงคำมีชื่อเดิมว่าเชียงชะราว ตั้งอยู่ในพื้นที่บ้านคุ้มหมู่ 6 ตำบลร่มเย็น อำเภอเชียงคำ พระยาผู้ปกครองเมืองได้สร้างพระธาตุไว้บนดอยนอกเมืองเพื่อล้างบาป ต่อมามีผู้พบแหล่งทองคำขนาดใหญ่ ในลำธารหลังดอย ดอยนั้นได้ชื่อว่า “ดอยคำ” พระธาตุบนดอยก็ชื่อว่า”พระธาตุดอยคำ” เมืองเชียงชะราวก็เปลี่ยนชื่อเป็น “เมืองเชียงคำ”
แต่ตำนานพระเจ้านั่งดิน พญาผู้สร้างเมืองชื่อว่า “พญาคำแดง” และเมืองนั้นชื่อ “พุทธรส” ประชาชนชาวเมืองมีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ได้สร้างพระพุทธรูปมีนามว่า “พระเจ้านั่งดิน” พระพุทธเจ้าทำนายว่า สืบไปภายหน้าเมืองจะเจริญรุ่งเรือง และอุดมไปด้วยสินทรัพย์และจะได้ชื่อว่า “เมืองเชียงคำ”
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ประเทศไทยจัดระบบการปกครองแผ่นดินส่วนภูมิภาคเป็นแบบมณฑลเทศาภิบาล จังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่บ้าน ครั้งนั้นอำเภอเชียงคำอยู่ในแขวงน้ำลาว (รวมพื้นที่อำเภอเทิง จังหวัดเชียงรายอยู่ด้วย) พื้นที่ในเขตการปกครองของจังหวัดน่าน โดยมีเจ้าสุริยวงศ์ดำรงตำแหน่งข้าหลวงประจำแขวง ที่ว่าการแขวงตั้งอยู่ ณ วัดพระแก้ว บ้านเวียง ม.6 ตำบลเวียง อำเภอเชียงคำ ต่อมาทางราชการ ได้ยุบและปรับปรุงแขวงน้ำลาว โดยจัดเป็นบริเวณน่านเหนือ มีเขตการปกครองครอบคลุมพื้นที่อำเภอเชียงคำ อำเภอปง จังหวัดพะเยา อำเภอเทิง และบางส่วนของอำเภอเชียงของจังหวัดเชียงราย
เมื่อปี พ.ศ. 2450 กระทรวงมหาดไทยได้ยกเลิกตำแหน่งข้าหลวง ตำแหน่งเจ้าเมือง ตั้งเป็นจังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่บ้านเหมือนกันทั่วประเทศ จัดตั้งจังหวัดเชียงราย แขวงน้ำลาวถูกยุบและแยกเป็นเมืองเทิง และเมืองเชียงคำ เมืองเชียงคำมีฐานะเป็นอำเภอหนึ่งขึ้นกับจังหวัดเชียงราย ตั้งพระยาพิศาลคีรี ดำรงตำแหน่ง นายอำเภอเชียงคำเป็นคนแรก
เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2520ได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดพะเยาขึ้น แบ่งเขตการปกครองจากจังหวัดเชียงราย โดยโอนอำเภอพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอจุน อำเภอปง อำเภอเชียงม่วน และอำเภอเชียงคำ รวม 7 อำเภอ จัดตั้งเป็นจังหวัดพะเยา
เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2539 กระทรวงมหาดไทยได้ออกพระราชกฤษฎีกา แบ่งพื้นที่อำเภอเชียงคำเป็น กิ่งอำเภอภูซาง ประกอบด้วย 5 ตำบล คือ ตำบลสบบง ตำบลภูซาง ตำบลเชียงแรง ตำบลทุ่งกล้วยและตำบลป่าสัก โดยมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 15 กรกฎาคม 2539
เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 กระทรวงมหาดไทยได้ออกพระราชกฤษฎีกายกฐานะ กิ่งอำเภอภูซาง ขึ้นเป็น อำเภอภูซาง โดยมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 8 กันยายน 2550
ที่ตั้งและอาณาเขต
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอเชียงคำแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 134 หมู่บ้าน ได้แก่
1. |
หย่วน |
|
|
(Yuan) |
|
|
15 หมู่บ้าน |
|
|
|
|
2. |
น้ำแวน |
|
|
(Nam Waen) |
|
|
14 หมู่บ้าน |
|
3. |
เวียง |
|
|
(Wiang) |
|
|
10 หมู่บ้าน |
|
|
|
4. |
ฝายกวาง |
|
|
(Fai Kwang) |
|
|
17 หมู่บ้าน |
5. |
เจดีย์คำ |
|
|
(Chedi Kham) |
|
|
12 หมู่บ้าน |
|
|
|
6. |
ร่มเย็น |
|
|
(Rom Yen) |
|
|
21 หมู่บ้าน |
|
|
|
7. |
เชียงบาน |
|
|
(Chiang Ban) |
|
|
11 หมู่บ้าน |
|
|
|
8. |
แม่ลาว |
|
|
(Mae Lao) |
|
|
14 หมู่บ้าน |
|
|
|
9. |
อ่างทอง |
|
|
(Ang Thong) |
|
|
13 หมู่บ้าน |
|
|
|
10. |
ทุ่งผาสุข |
|
|
(Thung Pha Suk) |
|
|
7 หมู่บ้าน |
|
|
|
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอเชียงคำประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลเชียงคำ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหย่วน
- เทศบาลตำบลบ้านทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเวียงทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลฝายกวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฝายกวางทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลหย่วน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหย่วน (นอกเขตเทศบาลตำบลเชียงคำ)
- องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำแวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำแวนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์คำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเจดีย์คำทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลร่มเย็น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลร่มเย็นทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเชียงบาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงบานทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ลาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ลาวทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลอ่างทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอ่างทองทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งผาสุข ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งผาสุขทั้งตำบล
การคมนาคม
รถโดยสารประจำทาง
- สาย 2160 พะเยา-เชียงคำ (พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ) บริษัท ดอกคำใต้เดินรถ จำกัด
- สาย 620 เชียงราย-เชียงคำ (เชียงราย-เทิง-เชียงคำ) บริษัท ก.สหกิจเดินรถ จำกัด
- สาย 686 เชียงราย-เชียงคำ (เชียงราย-แม่ลอยไร่-ร่องแมด-เชียงคำ) บริษัท บุญณัฐเดินรถ จำกัด
- สาย 611 เชียงราย-น่าน (เชียงราย-เทิง-เชียงคำ-น่าน) บริษัท ก.สหกิจเดินรถ จำกัด
- สาย 671 เชียงใหม่-เชียงของ (เชียงใหม่-แม่ขะจาน-วังเหนือ-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ-เทิง-เชียงของ) บริษัท ไทยพัฒนกิจขนส่ง จำกัด
- สาย 962 กรุงเทพ-เชียงของ บริษัทผู้เดินรถได้แก่ บริษัท ขนส่ง จำกัด(บขส 999,99) สมบัติทัวร์ โชครุ่งทวีทัวร์ สยามเฟิร์สทัวร์ บุษราคัมทัวร์ เชิดชัยทัวร์
ถนนสายสำคัญ
การสาธารณสุข
โรงพยาบาล
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล
|
|
|
|
1. หย่วน |
|
|
|
|
|
|
10. น้ำมิน |
|
|
|
|
2. เวียง |
|
|
|
|
|
|
11. จำบอน |
|
|
|
|
3. เชียงบาน |
|
|
|
|
|
|
12. สันปูเลย |
|
|
|
|
4. น้ำแวน |
|
|
|
|
|
|
13. ปางมดแดง |
|
|
|
|
5. ผาลาด |
|
|
|
|
|
|
14. เจดีย์คำ |
|
|
|
|
6. ฝายกวาง |
|
|
|
|
|
|
15. ร่มเย็น |
|
|
|
|
7. แวนโค้ง |
|
|
|
|
|
|
16. หนองป่าแพะ |
|
|
|
|
8. ทุ่งผาสุข |
|
|
|
|
|
|
17. ปางถ้ำ |
|
|
|
|
9. แม่ลาว |
|
|
|
|
|
|
|
สถานที่ท่องเที่ยว
- อุทยานแห่งชาติภูซาง
- วัดพระนั่งดิน
- วัดพระธาตุดอยคำ
- วัดพระธาตุสบแวน
- วัดนันตาราม
- วัดแสนเมืองมา
- อนุสรณ์ผู้เสียสละ พตท.2324
- น้ำตกน้ำมิน
- น้ำตกคะแนง
- น้ำตกภูซาง
- ศูนย์วัฒนธรรมไทลื้อ
สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์
- ผ้าทอไทลื้อ
- กาละแมโบราณ
- เสื้อผ้าสำเร็จรูปจากผักตบชวาและผ้าปักโครเช
สถานศึกษาในพื้นที่
ระดับประถมศึกษา
ตำบลหย่วน
ตำบลเวียง
โรงเรียนบ้านพระนั่งดิน (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านปี้ |
โรงเรียนบ้านไชยพรม |
ตำบลเชียงบาน
โรงเรียนชุมชนบ้านเชียงบาน |
โรงเรียนบ้านปางวัว |
โรงเรียนบ้านทุ่งมอก |
ตำบลน้ำแวน
โรงเรียนบ้านแม่ต๋ำ (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านแวน |
โรงเรียนบ้านชัยชมภู |
4.โรงเรียนบ้านผาลาด |
ตำบลฝายกวาง
โรงเรียนบ้านฝายกวาง |
โรงเรียนบ้านปัวศรีพรม |
โรงเรียนบ้านทุ่งหล่ม |
โรงเรียนบ้านแวนโค้ง (ขยายโอกาส) |
ตำบลทุ่งผาสุข
โรงเรียนบ้านผาฮาว |
โรงเรียนบ้านหัวทุ่ง |
ตำบลแม่ลาว
โรงเรียนบ้านทุ่งเย็น |
โรงเรียน่บ้านถ้ำผาลาด (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านน้ำมิน (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านสบทุ |
โรงเรียนบ้านแฮะ |
ตำบลอ่างทอง
โรงเรียนบ้านจำบอน (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านปางมดแดง (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านสันปูเลย |
ตำบลเจดีย์คำ
โรงเรียนบ้านวังเค็มใหม่ |
โรงเรียนบ้านปัว |
โรงเรียนบ้านดอนลาว |
โรงเรียนบ้านร่องค้อม |
ตำบลร่มเย็น
โรงเรียนบ้านสบสา (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านร่องส้าน (ขยายโอกาส) |
โรงเรียนบ้านปางถ้ำ |
โรงเรียนบ้านโจ้โก้ |
โรงเรียนบ้านต้นผึ้ง |
ระดับมัธยมศึกษา
ระดับอาชีวะศึกษา
ระดับอุดมศึกษา
|
|
|
|
มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงราย วิทยาเขตเชียงคำ |
หน่วยงานราชการในพื้นที่
ธนาคารและรัฐวิสาหกิจ
- การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอเชียงคำ
- บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท ทีโอที จำกัด (มหาชน) สาขาเชียงคำ
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเชียงคำ
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาบ้านทราย
- ธนาคารออมสิน สาขาเชียงคำ
- ธนาคารกรุงไทย สาขาเชียงคำ
- ธนาคารกรุงไทย สาขาเทสโก้โลตัสเชียงคำ
- ธนาคารไทยพานิชย์ สาขาเชียงคำ
- ธนาคารกรุงเทพ สาขาาเชียงคำ
- ธนาคารกรุงเทพ สาขาาเทสโก้โลตัสเชียงคำ
- ธนาคารกสิกรไทย สาขาเชียงคำ
- สถานีเดินรถเชียงคำ (บริษัท ขนส่ง จำกัด (999,99)
องค์กรภาคธุรกิจ
รถยนต์ รถจักรยานยนต์ เครื่องใช้ไฟฟ้า
- บริษัท โตโยต้าพะเยา(1994) จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท อีซูซุลำปาง จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท สยามนิสสันพะเยา จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท เชียงรายสินธานี จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท ทวียนต์มาร์เก็ตติ้ง จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท รุ่งโรจน์มอเตอร์ (พะเยา) จำกัด สาขาเชียงคำ
- หจก.สหธานีมาร์เก็ตติ้ง สาขาเชียงคำ
- หจก.กรีนวิงมาร์เก็ตติ้ง สาขาเชียงคำ
- หจก.กรีนวิงมาร์เก็ตติ้ง สาขาเชียงบาน
- หจก.กรีนวิงมาร์เก็ตติ้ง สาขาบ้านทราย
- หจก.ย่งเฮงเชียงคำ สาขาในตลาด
- หจก.ย่งเฮงเชียงคำ สาขาบ้านดอนไชย
- หจก.เชียงรายเทคโนคอม สาขาเทสโก้โลตัสเชียงคำ
ประกันชีวิต
- บริษัท ไทยประกันชีวิต จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท เมืองไทยประกันชีวิต จำกัด สาขาเชียงคำ
- บริษัท กรุงเทพประกันชีวิต จำกัด สาขาเชียงคำ
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
|